Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest zakażeniem wywołanym przez wirus HAV (Hepatitis A virus). Przenosi się głównie drogą pokarmową, a jego jedynym rezerwuarem są ludzie. WZW A nazywane jest także żółtaczką pokarmową lub chorobą brudnych rąk. Jakie objawy świadczą o obecności wirusa wywołującego WZW A i w jaki sposób dochodzi do zakażenia? Przedstawiamy metody diagnostyczne wykorzystywane w różnicowaniu zakażeń.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A – jak można się zarazić?
Do zakażenia wirusem dochodzi poprzez receptory obecne na komórkach wątroby, gdzie kolejno następuje jego namnażanie. Transport wirusa odbywa się wraz z żółcią do jelit, a następnie wydalenia go wraz z kałem.
Główną winę za zakażenie WZW A ponosi nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny. Do zakażenia może dojść m.in. poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym człowiekiem lub spożycie pokarmów lub wody, w których obecny był wirus wywołujący wirusowe zapalenie wątroby typu A. Z tego względu należy podkreślić znaczenie higieny rąk po skorzystaniu z toalety, przed przygotowywaniem posiłków, przed jedzeniem, a także mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem, co pozwala znacznie ograniczyć ryzyko zakażenia.
Kolejnym ze sposobów jego rozprzestrzeniania jest kontakt oralno-analny, biorąc pod uwagę, że wirus jest obecny w kale. Do zakażenia może dojść także przez skażoną igłę (np. podczas wykonywania tatuażu) czy kąpiel w skażonej wodzie.
Główne grupy ryzyka
Na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A szczególnie narażone są dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym, pracownicy służby zdrowia, szkół i przedszkoli, osoby zajmujące się usuwaniem odpadów komunalnych i innych nieczystości oraz wszyscy podróżujący do krajów o wysokiej zapadalności na WZW A (o złych warunkach sanitarnych). Terytorium o wysokim ryzyku zakażenia wciąż pozostają kraje Afryki Środkowej, Ameryki Południowej oraz Azji Środkowej i Południowo-Wschodniej.
Szczególną opieką należy objąć osoby, u których obecne są przewlekłe schorzenia wątroby, gdyż u nich WZW typu A może przebiegać w sposób ciężki.
Objawy zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A
Charakterystyczne objawy WZW A pojawiają się 2 do 7 tygodni po zakażeniu i mogą trwać od 2 tygodni do 6 miesięcy, chociaż niektórzy dorośli nie mają żadnych objawów. Z kolei u dzieci zdecydowana większość zakażeń (nawet do 90%) przebiega zupełnie bezobjawowo. Do najczęstszych symptomów WZW A zalicza się:
- ekstremalne zmęczenie;
- objawy grypopodobne, czyli bóle mięśni, stawów;
- gorączka;
- nudności, wymioty, dyskomfort w jamie brzusznej lub utrata apetytu;
- ciemny mocz, jasne stolce – to objawy charakterystyczne dla uszkodzenia komórek wątroby;
- żółknięcie skóry i białek oczu (żółtaczka).
Po pewnym czasie stan osoby zakażonej poprawia się, a objawy stopniowo ustępują. Istotna jest informacja, że nawet przy braku objawów chory pozostaje źródłem zakażenia. Czas ten wynosi kilka do kilkunastu dni, ale może wydłużyć się do wielu miesięcy.
Jakie badania na wirusowe zapalenie wątroby typu A?
W diagnostyce wirusowego zapalenia wątroby typu A wykonywane są badania oceniające poziom bilirubiny i aktywność enzymów wątrobowych (ALT, AST, ALP), jednak one nie pozwolą jednoznacznie określić przyczyny. Z tego względu podstawowym badaniem diagnostycznym jest wykrycie obecności przeciwciał klasy IgM w surowicy krwi osoby chorej. Wykonuje się je w przypadkach wskazujących na ostre zapalenie wątroby. Z kolei przeciwciała IgG pojawiają się w późniejszym etapie i pełnią rolę ochronną przed kolejnymi zakażeniami.
Obecność obu grup przeciwciał nie zawsze oznacza obecne lub przebyte w przeszłości wirusowe zapalenie wątroby typu A, ale także występuje u osób zaszczepionych. Warto wiedzieć, że przeciwciała anty-HAV są wykrywane do końca życia po przebytej chorobie.
Badanie przeciwciał anty-HAV wykonuje się nie tylko w grupie osób z objawami, ale także tych, które były narażone na ryzyko zakażenia. W niektórych przypadkach badanie zleca się przed wykonaniem szczepienia przeciw WZW A.
Profilaktyka zakażeń WZW typu A
Wirus wywołujący WZW A należy do grupy enterowirusów z rodziny Picornaviridae, których cechą charakterystyczną jest wysoka odporność na czynniki środowiska, takie jak niska oraz wysoka temperatura, kwasy, a nawet środki do dezynfekcji.
W profilaktyce WZW A najważniejszą rolę przypisuje się prawidłowej higienie rąk i odpowiednim warunkom sanitarnym. Należy dbać o korzystanie z bezpiecznym źródeł wody – picie wyłącznie butelkowanej lub przegotowanej. Warto zwrócić także uwagę na jakość wody, w której myjemy żywność przed spożyciem. Ponadto wszelkie pokarmy powinny zostać poddane obróbce termicznej.
Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A
Osoby z WZW typu A muszą dużo odpoczywać i stosować zdrową dietę, aby zapewnić stopniowe ustępowanie objawów. Istotna jest prawidłowa podaż płynów. Bardzo ważne jest również, aby osoba, która wyzdrowiała z WZW typu A, powstrzymała się od picia alkoholu i przyjmowania niektórych leków, ponieważ praca wątroby po infekcji jest bardzo osłabiona. Większość osób, które zachorują na WZW A, całkowicie zdrowieją i uzyskują odporność nabytą. WZW A w większości przypadków mija samoistnie po upływie około 6 miesięcy i dodatkowe leczenie nie jest wymagane.
Niektórzy chorzy mogą wymagać hospitalizacji. Jednak mimo ciężkiego przebiegu wirusowe zapalenie wątroby typu A nie przechodzi w stan przewlekły – jak ma to miejsce na skutek zakażenia innymi typami wirusa. W grupie narażonej na ciężki przebieg choroby z zagrożeniem życia znajdują się osoby starsze i pacjenci z przewlekłymi schorzeniami wątroby.
Szczepienie przeciw WZW A
Skuteczną metodą ochrony przed zakażeniem wirusowym zapaleniem wątroby typu A jest wykonanie szczepienia. Poradnia Chmielna Express oferuje szczepienia przeciw WZW typu A. Szczepienie zaleca się przede wszystkim osobom planującym podróż do krajów słabo rozwiniętych, w których panują niskie warunki sanitarne, dzieciom poniżej pierwszego roku życia, a także mężczyznom podejmującym kontakty homoseksualne.
