Testy na HIV

W początkowym stadium zakażenia HIV (3 – 6 tygodni od zakażenia) u większości osób mogą pojawić się objawy tzw. ostrej choroby retrowirusowej. Utrzymują się zwykle około 14 dni i ustępują, niezależnie od podejmowanych lub nie prób leczenia. W niektórych przypadkach objawy mogą utrzymywać się dłużej. Do najczęstszych objawów należą:

• podwyższona temperatura
• zmęczenie
• bóle stawów i/lub mięśni
• bóle głowy
• nudności, wymioty, biegunka
• zapalenie gardła

Objawy są na tyle niespecyficzne, że łatwo je pomylić np. z grypą czy przeziębieniem, lub przeoczyć. Na ich podstawie niemożliwe jest rozpoznanie (bądź wykluczenie) zakażenia HIV.

Następnie zakażenie HIV przechodzi w fazę bezobjawową, mogącą trwać 8-10 lat. W tym okresie wirus przez cały czas niszczy układ odpornościowy, możliwe jest również zakażenie drugiej osoby!

Test w kierunku HIV nie wykrywa samego wirusa HIV – wykrywa przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez układ odpornościowy człowieka zakażonego HIV oraz antygen p24. Wyprodukowanie przeciwciał w takiej ilości, by mogły być zauważone przez test wymaga czasu (ten czas nazywany jest okienkiem serologicznym). Antygen p24 pojawia się zanim jeszcze organizm zacznie produkować przeciwciała, a jego wykrycie możliwe jest w przypadku użycia do badania tzw. testów IV generacji.

W Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych wykonuje się testy przesiewowe, które dają możliwość wykrycia zakażenia już we wczesnej jego fazie (już po pełnych 14 dniach od zakażenia), jednak całkowitą pewność w stosunku do otrzymanego wyniku „ujemnego” (brak zakażenia) można mieć jedynie, gdy badanie zostanie wykonane po tzw. „oknie serologicznym”, czyli po 12 tygodniach od sytuacji ryzykownej (w przypadku testu szybkiego, III generacji) i 6 tygodniach dla testu laboratoryjnego (IV generacji, typu combo).

Aby wykonać test w kierunku HIV w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia czy dowodu osobistego. Nie trzeba też być na czczo. Klient_ka Punktu Testowania pozostaje przez cały czas anonimowy_a i ma gwarancję poufności. Wynik badania odbiera się wyłącznie osobiście. Nie udziela się informacji o wynikach telefonicznie czy korespondencyjnie. Wynik testu wydaje doradca lub doradczyni, a jego odbiór jest okazją do wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości, upewnienia się co do jego znaczenia. Wynik wydawany jest na podstawie numeru badania i hasła, ustalonego wcześniej przez klienta.

Wykonanie testu na HIV wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi. Na ogół nakłuwa się żyłę w zgięciu łokciowym. W Polsce do pobierania krwi używa się zawsze sterylnych, jednorazowych igieł i strzykawek.

Czas oczekiwania na wynik to zwykle jeden dzień. W Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym działającym przy poradni Chmielna Express istnieje możliwość otrzymania wyniku jeszcze tego samego dnia, jeżeli badanie zostanie wykonane do 14:30.

Jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni, wówczas konieczne będzie wysłanie krwi do laboratorium wykonującego testy potwierdzające zakażenie (Western blot), co może się wiązać z dłuższym oczekiwaniem na wynik (4-7 dni roboczych).

Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego oznacza, że w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko wirusowi HIV.

Jeśli przez 12 tygodni poprzedzających wykonanie testu nie było żadnych sytuacji, które mogłyby doprowadzić do zakażenia HIV (np. niezabezpieczonych prezerwatywą kontaktów seksualnych z osobami, których statusu serologicznego nie znamy; używania wspólnie z innymi osobami sprzętu do iniekcji np. narkotyków) wynik ujemny oznacza, że badany_a nie jest zakażony_a HIV. Dla testu laboratoryjnego IV generacji wystarczy okres 6 tygodni. Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja ryzykowna (kontakt seksualny, kontakt z krwią osoby zakażonej) może do zakażenia doprowadzić. Z tego względu powinno się wykonać badanie w kierunku HIV za każdym razem, gdy taka sytuacja ma miejsce.

Dodatni (pozytywny) wynik testu przesiewowego nie jest wynikiem ostatecznym – pacjent_ka nie otrzymuje takiego wyniku, a jedynie informację o tym, że test zareagował. Krew musi zostać zbadana ponownie (bez konieczności dodatkowego jej pobrania), przy pomocy testu Western blot, który ma za zadanie potwierdzić zakażenie. W tym teście także poszukuje się przeciwciał, ale skierowanych przeciwko poszczególnym antygenom wirusa.

Dopiero dodatni wynik testu Western Blot upoważnia do stwierdzenia, że pacjent_ka jest zakażony_a HIV.

Test przesiewowy może dać wynik dodatni, mimo, że osoba poddająca się badaniu nie jest zakażona HIV. Może się tak zdarzyć w następujących sytuacjach:

• gdy badanie wykonywane jest w trakcie ciąży
• po przetoczeniu krwi
• po transplantacji
• w przypadku chorób o podłożu autoimmunologicznym (w ich przebiegu komórki układu odpornościowego atakują tkanki własnego organizm)
• w przypadku chorób nowotworowych
• w przypadku ciężkiego zapalenia wątroby
• gdy badanie wykonywane jest niedługo po niektórych szczepieniach, np. przeciwko grypie

Test w kierunku HIV powinna wykonać każda osoba, która:

• kiedykolwiek miała kontakt seksualny:
  • z osobą, której statusu serologicznego nie znała (tzn. nie wiedziała czy jest zakażona HIV czy nie)
  • z mało znaną osobą/osobami
  • z osobą zakażoną HIV
  • z partnerami/partnerkami mającymi wielu partnerów seksualnych
• podczas kontaktów seksualnych nie stosowała prezerwatyw
• miała wielu partnerów/partnerek seksualnych
• przebyła którąkolwiek z chorób przenoszonych drogą płciową
• przyjmowała narkotyki w iniekcjach (wstrzyknięciach) i używała do tego sprzętu, z którego korzystały inne osoby
• straciła kiedykolwiek kontrolę nad swoim zachowaniem (pod wpływem alkoholu, narkotyków lub innych środków zmieniających świadomość)

Test powinny wykonać również kobiety planujące zajście w ciążę lub będące już w ciąży (Ministerstwo Zdrowia rekomenduje wykonanie testu w kierunku HIV w I i III trymestrze ciąży, lekarz prowadzący ciążę powinien zaproponować takie badanie każdej kobiecie). Badanie powinni wykonać także ich partnerzy!

Wynik testu wykonanego w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym odbiera się wyłącznie osobiście. Nie udziela się informacji o wynikach telefonicznie czy korespondencyjnie. Odbieranie wyniku jest okazją do wyjaśnienia wątpliwości, upewnienia się co do jego znaczenia. W przypadku dodatniego wyniku testu przesiewowego, potwierdzonego badaniem Western blot, doradca udzieli klientowi wszelkich potrzebnych mu informacji i skieruje do odpowiedniej placówki medycznej. Może również wskazać miejsca i organizacje zapewniające wsparcie dla osób odbierających dodatni wynik testu.